Pouczający film dokumentalny "La fabrique de l'ignorance" (Fabryka ignorancji, 2021). Wersja francuska dostępna via VOD (wideo na żądanie). Poniższy tekst jest oparty na prezentacji filmu ze strony internetowej ARTE .
Deprawacja nauki
Dlaczego minęły dziesięciolecia, zanim oficjalnie przyznano, że tytoń jest szkodliwy dla zdrowia?
Jak wytłumaczyć, że duża część populacji nadal uważa, że działalność ludzka nie ma wpływu na zmiany klimatu?
Czy pestycydy neonikotynoidowe naprawdę są odpowiedzialne za nadmierną śmiertelność pszczół?
Dlaczego uznanie bisfenolu A za zaburzacza hormonalnego zaowocowało jedynie skromnymi ograniczeniami jego stosowania?
Opierając się na powyższych „podręcznikowych przykladach”, amerykańskich i europejskich, "Fabryka ignorancji" ujawnia jak wykorzystuje się naukę do zaprzeczania… nauce.
Za tymi mało znanymi ofensywami, które prowadzi się wykorzystując badaczy, laboratoria naukowe, środki masowego przekazu i sieci społecznościowe, kryją się miliony dolarów i euros.
Zaczęło się w latach pięćdziesiątych, kiedy badania wykazały, że tytoń prowokuje raka i choroby sercowo-naczyniowe. Aby przeciwstawić się tej niebezpiecznej prawdzie, która mogła doprowadzić do regulacji sprzedaży tytoniu, a zatem do ciężkich strat finansowych, branża tytoniowa wymyśliła oryginalną formę dezinformacji: inwestować w konkurencyjne badania naukowe, aby wzbudzać wątpliwości, podsycać kontrowersje i dezorientować opinię publiczną.
"Fabryka ignoracji" to zawrotne śledztwo na temat czarnych dziur badań naukowych(1) i czarnych dziur informacji. Gorąco polecam.
Agnotologia
Instrumentalizacja nauki, czyli oszukańcze jej wykorzystanie do nienaukowych, komercjalnych celów doprowadziło do powstania nowej dyscypliny naukowej: agnotologii, czyli - dosłownie - nauki o „fabrykowaniu ignorancji”.
W filmie wypowiadają się uznani przedstawiciele agnotologii, w tym Naomi Oreskes, amerykański historyk nauki oraz inni czołowi aktorzy walki między „dobrą” i „złą” nauką - między innymi fascynujący odkrywcy szkodliwości bisfenolu A. Ujawniają ukryte mechanizmy (fałszowanie protokołów naukowych, fabrykowanie transgenicznych szczurów w celu zapewnienia pożądanych rezultatów badań(1)), które opóźniają - czasami o dziesiątki lat - podejmowanie kluczowych decyzji.
Film przedstawia również techniki manipulowania opinią publiczną, wyjaśnia dlaczego nasze „społeczeństwa informacyjne” są pełne inercji, która umożliwia spokojne kontynuowanie biznesu ("business as usual") i frenetyczną konsumpcję.
(1) Na przykład: przeprowadzanie badań laboratoryjnych na specjalnie wyselekcjonowanych szczurach, które posiadają wystarczająco przedawkowany estrogen, aby nie reagować negatywnie na testy.