Zadłużenie państw

Wg IIF , pod koniec 2018 roku, planeta Ziemia była zadłużona na 318% Produktu Światowego Brutto , czyli na ± 244 tryliony dollarów.

Pod zadłużeniem planety Ziemi należy rozumieć :

• 1. Zadłużenie publiczne → suma kredytów zaciągniętych przez władze centralne i lokalne danego państwa ;
• 2. Zadłużenie prywatne → suma kredytów zaciągniętych przez gospodarstwa domowe i firmy mające siedzibę w danym państwie ;
• 3. Zadłużenie zewnętrzne → suma dwóch poprzednich.

Powyższe warto porównać następnie z :

• 4. NIIP → sprawozdanie finansowe określające wartość i skład zewnętrznych aktywów i pasywów danego państwa.
• 5. Kartografia finansów światowych (dane sprzed kryzysu 2008).
• 6. Dzień Długu Ekologicznego.

Danych o zadłużeniu dostarczają banki centralne poszczególnych państw. Na ich podstawie dokonuje się podsumowań i klasyfikacji.

Państwa zaznaczone tłustymi literami to światowi liderzy PKB nominalnego.

1. Zadłużenie publiczne

Dług publiczny państwa to suma kredytów zaciągniętych przez jego władze centralne i lokalne.

Dług publiczny w % PKB (dane MFW, 2017, nominalny)

Poz.	Państwo	% PBK
1	Japonia (1)	236,388
2	Grecja	181,906
3	Liban	152,846
4	Jemen	141,014
5	Barbados	132,876
6	Włochy	131,454
7	Erytrea	131,244
8	Republika Zielonego Przylądka	126,029
9	Sudan	126,022
10	Portugalia	125,619
Pozostali liderzy PKB nominalnego:
14	USA	107,785
23	Francja	96,956
28	Kanada	87,300
29	Wielka Brytania	87,029
31	Brazylia	83,980
(33)	Unia Europejska	83,211
48	Indie	70,200
56	Chiny	65,680
70	Niemcy	59,800
Dla porównania:
94	Polska	51,382
178	Rosja	17,437

2. Zadłużenie prywatne

Dług prywatny państwa to suma kredytów zaciągniętych przez gospodarstwa domowe i firmy mające siedzibę w danym kraju.

Dług prywatny w % PKB (Bank Światowy, 2016, nominalny)

Poz.	Państwo	% PBK
1	Cypr	230,1
2	Hongkong	203,8
3	USA	192,7
4	Japonia	185,0
5	Szwajcaria	177,7
6	Chiny	156.7
7	Tajlandia	147,4
8	Norwegia	145,0
9	Afryka Południowa	144,7
10	Korea Południowa	143,3
Pozostali liderzy PKB nominalnego:
12	Wielka Brytania	135,9
25	France	97,6
33	Włochy	86,1
40	Niemcy	77,5
54	Brazylia	62,2
74	Indie	49,8
167	Kanada	(brak danych)
Dla porównania:
23	Grecja	107,7
66	Polska	54,8
202	Rosja	(brak danych)

3. Zadłużenie zewnętrzne

Dług zewnętrzny państwa jest sumą jego długu publicznego i prywatnego.

Dług zewnętrzny państw w $ (nominalny)

Poz.	Państwo	$	Per capita	% PKB
1	USA	19 765 887 000 000	58 200	115
2	Wielka Brytania	8 475 956 000 000	127 000	313
3	Francja	5 689 745 000 000	87 200	213
4	Niemcy	5 398 267 000 000	65 600	141
5	Holandia	4 510 400 000 000	265 400	522
6	Luksemburg (2)	3 781 000 000 000	6 968 000	6 307
7	Japonia	3 586 817 000 000	28 200	74
8	Włochy	2 510 690 000 000	42 300	124
9	Hiszpania	2 259 120 000 000	48 700	167
10	Kanada	1 931 900 000 000	52 300	115
Pozostali liderzy PKB nominalnego:
11	Chiny	1 843 500 000 000	1 326	15
20	Brazylia	556 410 000 000	3 200	30
29	Indie	529 000 000 000	380	5
Dla porównania:
21	Rosja	537 458 000 000	3 700	40
30	Polska	363 658 000 000	9 500	70

4. NIIP (Net international investment position)

NIIP , czyli międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto (bilans), to sprawozdanie finansowe określające wartość i skład zewnętrznych aktywów i pasywów danego państwa.
Przy obliczaniu NIIP uwzględnia się dług publiczny i dług prywatny państwa.
Dodatnia wartość NIIP wskazuje, że - globalnie - państwo jest wierzycielem, a ujemna - że jest dłużnikiem.

NIIP w $ (MFW, 2017/2018)

Poz.	Państwo	NIIP w $	NIIP w % PKB
1	Japonia	+3 067 264 000 000	+63,8
2	Niemcy	+1 797 290 000 000	+60,6
3	Chiny	+1 747 082 000 000	+15,8
4	Tajwan	+1 180 824 000 000	+203,8
5	Hongkong	+1 180 677 000 000	+284,0
6	Szwajcaria	+839 313 000 000	+119,6
7	Norwegia	+732 542 000 000	+170,9
8	Singapur (2)	+635 296 000 000	+182,0
9	Arabia Saudyjska	+587 867 000 000	+106,6
10	Wielka Brytania	+575 745 000 000	−6,7
Pozostali liderzy PKB nominalnego:
16	Kanada	+140 242 000 000	+6,9
46	Włochy	-325 984 000 000	-3,9
48	Francja	-370 149 000 000	−11,4
49	Indie	-370 562 000 000	−16,2
(52)	Unia Europejska	-663 998 000 000	−12,7
53	Brazylia	-716 566 000 000	−33,1
56	USA	-8 109 652 000 000	−43,4
Dla porównania:
13	Rosja	+226 954 000 000	+17,9
44	Polska	-274 400 000 000	−55,6

5. Kartografia finansów światowych

LMD  opublikował kartografię finansów światowych. Skale są tak astronomiczne, że trudno je zwizualizować (poniżej fragment kartografii z tłumaczeniem ; dane sprzed kryzysu 2008) :
"Ekonomia finansowa i ekonomia produkcyjna, skala braku umiaru"

Upraszczając można powiedzieć, że ekonomia realna jest czubkiem iceberga "ekonomii" finansowej.

6. Dzień Długu Ekologicznego

Dzień, w którym ludzkość wykorzystała zasoby (gleba, paliwa kopalne, lasy, surowce, woda) przypadające na cały rok do produkcji dóbr i usług, przekraczając tym samym zdolność Ziemi do ich odnawiania.
Wikipedia 

Aktualnie żyjemy tak, że zużywamy 1,7 planety rocznie.

Dywagacje końcowe

O ile mi wiadomo, nie istnieje państwo, które nie byłoby zadłużone.

Przeciętny śmiertelnik patrzy na sprawę zadłużenia z punktu widzenia gospodarstwa domowego: "zaciągnąłem dług, więc należy go spłacić. W przeciwnym wypadku ten, kto udzielił mi pożyczki, straci". Tymczasem - o ile jest to prawdą w kontekście pożyczek między dwojgiem osób - o tyle przestaje to być prawdą w przypadku kredytu bankowego. Bank nie pożycza klientowi A pieniędzy, które powierzył mu klient B. Bank tworzy te pieniądze ex nihilo (czyli z niczego) dokonując wpisu księgowego. Pieniądze, które "pożyczył" znikają z powierzchni Ziemi wraz ze spłatą kredytu. Ludziom trudno to pojąć.

W skali państwa wygląda to jeszcze inaczej. Państwo, kiedy rozwija się, potrzebuje zapewnić sobie stosowną do wyprodukowanych bogactw masę monetarną. Do lat 1970-tych, państwo robiło to tworząc pieniądze - z reguły za darmo - we własnym banku centralnym. Od lat 1970-tych poczynając, zostało to zakazane. Od tej pory państwa mają obowiązek finansowania się na rynkach finansowych — płacąc za to haracz "inwestorom" prywatnym.

Gwałtowny wzrost zadłużenia państw datuje od kryzysu 2008, kiedy "uspołeczniono" straty banków. Pod "uspołecznieniem" należy rozumieć, że narody spłacają długi, które są konsekwnecją nieodpowiedzialności banków. Chlubnym wyjątkiem jest Islandia, która odmówiła ratowania banków kosztem społeczeństwa.

Podobnie jak w przypadku kredytu indiwidualnego, gdyby znikło zadłużenie państw, znikłyby prawie wszystkie pieniądze z rynku. Dlaczego ? Dlatego, że - wbrew rozpowszechnionemu nadal przekonaniu - pieniądze nie posiadają już pokrycia w dobrach. Nie istnieje ono przynajmniej od 1971 roku. 15 sierpnia 1971 Nixon wymówił parytet dolara w stosunku do złota, pogrzebując tym samym system walutowy z Bretton Woods . Od tej pory drukuje się pieniądze papierowe, których wartość zależy od okazywanego im zaufania. Jeśli zniknie zaufanie, pieniądze staną się mniej warte od papieru na którym drukuje się je. Rozmiar fenomenu odczujemy i ocenimy przy następnym kryzysie ekonomicznym.

Ekonomiści potrafią znakomicie wyjaśniać minione kryzysy, ale nie potrafią zapobiec przyszłym (a często nawet przewidzieć ich).
Co pozytywnego myśleć o takiej ″dziedzinie nauki″  ?

Przypisy:

1. Japonia jest kolosalnie zadłużona, ale głównie u własnych obywateli, a nie na rynkach finansowych ↩
2. Moderator Wikipedii zauważył słusznie na stronie źródłowej, że przypadku rajów podatkowych, takich jak Irlandia, Luksemburg, czy Singapur, statystyki długu zewnętrznego są bezsensowne, ponieważ nie odnoszą się do lokalnych gospodarek. ↩