Rok 1956 zmienił geopolityczną mapę świata na dziesięciolecia.
Na Węgrzech, Armia Czerwona prze na Budapeszt. Imperium sowieckie trzęsie się w posadach. W Egipcie wojska francuskie, angielskie i izraelskie szturmują Kanał Sueski i zamierzają zlikwidować Nasera.
Powrót do wydarzeń pamiętnego roku 1956, który zaproponowała TV France 5.
25 luty
W Moskwie właśnie zakończył się 20-ty zjazd KPZR. 1450 delegatów udaje się do Pałacu Ludowego na ostatnią sesję w zamkniętym gronie. Nikita Chruszczow, pierwszy sekretarz partii, wchodzi na trybunę z grubym, tajnym raportem pod pachą. Mówi 5 godzin. Żadne krzesło nie skrzypi, żadnego szmeru na sali. Cisza jest proporcjonalna do brutalnalnosci faktów po raz pierwszy ujawnionych publicznie.
Od śmierci Stalina w marcu 1953 r. kierownictwo partii jest wprawdzie kolegialne, niemniej Chruszczow narzucił się jako nowy szef. Ma świadomość, że okres dyktatury Stalina dobiega końca. Stała się tak nieznośna dla ludności, że może rozsadzić Związek Radziecki. Trzeba uwolnić więźniów z gułagów. Co powiedzieć narodowi, żeby ocalić jedność ? Że Stalin był potworem.
Czyniąc Stalina jedynym winowajcą zbrodni, przywódcy partii umywają ręcę od współodpowiedzialności. Winny był stalinizm, a nie partia.
Tydzień później Chruszczow zezwala na rozesłanie raportu do wszystkich organów partii. Stanie się on najczęściej czytanym tajnym raportem w historii. I bombą zegarową.
22 marca
Prezydent Eisenhower zwołuje posiedzenie w Białym Domu. Na porządku dziennym : tajny raport Chruszczowa. Dzięki Mosad'owi (tajnym służbom izraelskim), CIA dysponuje kopią raportu tyle, że niekompletną i po polsku. Eisenhowerowi nie umożliwia to wyrobienia sobie opinii na temat zmian w Rosji.
16 czerwca
Dmitrij Chepiłow, rosyjski minister spraw zagranicznych, przybywa do Kairu, aby zacieśnić więzi z młodym pułkownikiem Gamalem Abdelem Naserem. Chruszczow szuka sojuszników na Bliskim Wschodzie nie chcąc, aby region znalazł się w strefie wpływów Zachodu. Od paru już miesięcy Moskwa sprzedaje broń Egiptowi, więc droga jest przetarta. Chepiłow proponuje sfinansowanie budowy zapory w Asuanie. To kluczowy projekt Nasera dla Egiptu. Tama nawodni ponad 800 000 hektarów ziemi i pomoże wyżywić wzrastającą populację. Dzięki niej Nasser zamierza narzucić się jako przywódca świata arabskiego, który chciałby zjednoczyć. ZSRR nie jest jedynym kandydatem do finansowania zapory, USA również są skłonne zrobić to, aby przyciągnąć Nassera na Zachód. Nasser czeka na najlepszą ofertę.
12 lipca
Chruszczow zwołuje prezydium partii. Polska i Węgry są na skraju implozji. Zaczęło się w Poznaniu. 28-ego czerwca robotnicy wyszli na ulice protestując przeciwko obniżkom płac. Następnego dnia protest przekształcił się w zamieszki przeciwko dominacji radzieckiej. Uczestniczyło w nich prawie 150.000 osób. Bardzo szybko stały się gwałtowne, zdewastowano budynki publiczne, poburzono pomniki liderów komunistycznych. Władze polskie potrzebowały zaangażować 10.000 żołnierzy, aby zdusić rewoltę. Bilans: co najmniej 75-ciu zabitych, a może nawet 120-stu.
Chruszczow jest uspokojony, przywódcy polscy zdołali opanować sytuację. Ale na Węgrzech intelektualiści spotykają się codziennie w Kole Petofi, założonym przez młodych komunistów z DISZu. Na każdym ich spotkaniu kwestionowany jest nowy aspekt "kurateli" ZSRR. Mówi się o reformach komunizmu i o demokracji. Moskwa traktuje te spotkania jako zagrożenie w takim samym stopniu jak zamieszki w Poznaniu. Chruszczow nie widzi związku z tajnym raportem na temat stalinizmu i podejrzewa ingerencję Zachodu.
19 lipca
W Białym Domu, John Foster Dulles, sekretarz stanu USA, czeka na wysłannika Nassera, Ahmeda Husseina, który przyjeżdża kupczyć finansownie budowy Tamy Asuańskiej. Dulles nie znosi podwójnej gry Nassera, który zbroi się u Rosjan, a ponadto właśnie uznał Chiny Mao. Oznajmia Husseinowi, że USA nie włożą grosza w budowę tamy. Chruszczow ma wolną drogę.
26 lipca
Podczas przemówienia w Aleksandrii Nasser ogłasza nacjonalizację Kanału Sueskiego, który do tej pory był własnością spółki francusko-angielskiej. Zamierza pomóc sobie w ten sposób w finansowaniu budowy zapory. Kraje arabskie przyjmują tą decyzję entuzjastycznie, przywraca im wreszcie godność.
Paryż i Londyn popadają w histerię. Jak młody pułkownik ośmiela się nacjonalizować kanał zbudowany w poprzednim stuleciu przez francuską firmę, i w którym udziały ma korona angielska? Kanał sueski jest niezwykle ważną osią handlową. W 1955 r. przepłynęło przezeń 11 000 statków, w tym 50% europejskiej ropy.
Naser wykorzystuje kanał jako broń polityczną i zabrania Izraelowi korzystania z niego. Dla Tel Awiwu, Paryża i Londynu, Naser staje się człowiekiem do zlikwidowania tym bardziej, że jego ambicje zjednoczenia świata arabskiego są sprzeczne z ich interesami.
W 11 lat po II-giej wojnie światowej, Guy Mollet (szef rządu francuskiego) i Anthony Eden (brytyjski premier) odnawiają Święte Przymierze z 1940 roku.
Dulles przybywa do Europy, aby uspokoić grę. Eisenhower, kandydujący ponownie na prezydenturę USA, nie chce, aby kryzys przerodził się w konflikt zbrojny. Wyglądałoby to jak powrót imperializmu brytyjskiego i francuskiego.
Dulles proponuje zorganizowanie międzynarodowej konferencji użytkowników kanału. Francuzi i Anglicy nie są zauroczeni propozycją, ale ostatecznie zgadzają się na nią. Pod koniec sierpnia inicjatywa amerykańska okazuje się kleską, negocjacje utknęły w martwym punkcie.
Francja i Anglia decydują się na akcję zbrojną.
23 października
W Budapeszcie tysiące studentów wychodzą na ulice protestując pokojowo przeciwko reżimowi. Opublikowany zostaje manifest w 16 punktach. Mowa w nim m.in. o wolnych wyborach, wycofaniu wojsk radzieckich i o powrocie do władzy Imre Nagy, bardzo popularnego premiera. W centrum miasta gromadzi się wkrótce 200.000 ludzi. Służby bezpieczeństwa otwierają ogień. Władza wysyła żołnierzy i czołgi, aby odizolować dzielnicę od reszty miasta. Żołnierze przechodzą na stronę demonstrantów. Pokojowy protest zamienia się w rebelię. Imre Nagy staje na czele kraju.
W parę godzin później do Budapesztu wjeżdżają pierwsze czołgi rosyjskie.
28 października
Panika w Moskwie. Od 23 października na Węgrzech zginęło ponad 500 żołnierzy rosyjskich. Rewolta przeciw stalinizmowi przerodziła się, wraz z przybyciem Armii Czerwonej, w powstanie przeciwko dominacji sowieckiej. Kierownictwo KPZR nie potrafi dogadać się na temat wyjścia z kryzysu. Chruszczow, zaniepokojony wydarzeniami na Bliskim Wschodzie, narzuca zawieszenie broni. O 13h00 ustają walki, rosyjskie czołgi opuszczają Budapeszt.
29 października
Tel Awiw atakuje Egipt. Izraelczycy posuwają się szybko przez Synaj w kierunku Kanału Sueskiego. Armia egipska jest w rozsypce. Anglicy i Francuzi zaczynają bombardować Egipt.
30 października
W Waszyngtonie, Eisenhower i Dulles są wściekli. Pojmują, że Paryż, Londyn i Tel Awiw zmówiły się za ich plecami i chcą usunąć Nassera, ryzykując tym samym podpalenie całego Bliskiego Wschodu. Eisenhower obawia się o swoją kampanię wyborczą. Nie chce być wmieszany w kolejną wojnę.
31 października
Chruszczow izoluje się w daczy Stalina. Czuje, że popełnił błąd. Nie chce być oskarżony o utratę Węgier, mógłby zapłacić za to odsunięciem od władzy. Pilnie zwołuje prezydium, kwestia węgierska musi zostać ostatecznie rozstrzygnięta. Dygnitarze oglądają film o linczarzu przez tłum 25-ciu oficerów węgierskiej policji politycznej, który miał miejsce poprzedniego dnia w Budapeszcie. Nie wiedzą, że to odosobniony przypadek. Wszystko wygląda tak, jak gdyby wycofanie się wojsk sowieckich wywołało falę przemocy na Węgrzech. Dowiadują się też, że kontestacja systemu rozprzestrzenia się: w Rumunii, w Czechosłowacji, a nawet w samym Związku Radzieckim mają miejsce demonstracje zainspirowane wydarzeniami na Węgrzech. Jeśli system zawali się w jednym kraju, może załamać się we wszystkich. Nadszedł moment, żeby przejąć Węgry.
W Egipcie sytuacja pogarsza się. Amerykanie nie potrafią powstrzymać bombardowań, wojska izraelskie prą naprzód, a Nasser nie poddaje sie. Właśnie zablokował kanał sueski zatapiając w nim około 40 statków. Europa Zachodnia jest odcięta od ropy. Eisenhower obawia się, że Chruszczow może wykorzystać kryzys.
1 listopada
Eisenhower wykorzystuje okazję Zgromadzenia Ogólnego ONZ, aby powstrzymać Francję i Anglię, zanim nie wyślą wojsk lądowych do Egiptu. Zgłasza rezolucję o zawieszeniu broni w Egipcie. Udaje mu się odizolować Francję, Anglię i Izrael. Jedynie one zagłosują przeciwko rezolucji.
4 listopada
O 05h20, z rozgłośni radiowej w Budapeszcie, Imre Nagy informuje świat, że Armia Czerwona wkroczyła do Węgier. Apeluje o pomoc międzynarodową.
2.500 czołgów i 150.000 żołnierzy prze na Budapeszt. Rozpoczęła się operacja "Tornado" - masakra, w której zginie 2500 Węgrów, a prawie 20.000 zostanie rannych. Rosjanie stracą około 750 żołnierzy. Biorąc pod uwagę, że walki trwały krótko, można domyślić się ich brutalności.
Na całym świecie ludzie wychodzą na ulice domagajac się pomocy dla Węgrów. Eisenhower nie zgodzi się, aby CIA zrzuciło sprzęt Węgrom. Z jednej strony, trudno mu potępić Moskwę, kiedy Francuzi i Brytyjczycy robią dokładnie to samo w Egipcie, z drugiej - Węgry to strefa wpływów ZSRR, nie ma strategicznego znaczenia dla USA.
Z ciekawostek (podziękowania dla E.K. za informację) : w parę zaledwie miesięcy po wydarzeniach w Poznaniu, władze polskie tolerowały "kolekty krwi dla Wegier", organizowane w wielu fabrykach.
5 listopada
O 07h15 pierwsi spadochroniarze francuscy i angielscy lądują w Port Said. Francuzi operują po jednej stronie kanału sueskiego, Anglicy po drugiej. Operacja jest sukcesem, opór Egiptu jest słaby. Celem sojuszników jest dotarcie do Kantary, posuwając się wzdłuż kanału.
Mając już Węgry pod kontrolą, Chruszczow zaprasza się do kryzysu sueskiego. Przewodniczący Rady Ministrów ZSRR wysyła listy do Guy Mollet (Francja), do Anthony Eden (Anglia) i do Ben Guriona (Izrael) żądając wstrzymania walk pod groźbą interwencji zbrojnej. Eisenhower zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji. Stawką jest zaopatrzenie w ropę oraz dominacja ZSRR na Bliskim Wschodzie. Aby zapobiec wysłaniu żołnierzy rosyjskich do Egiptu, Eisenhower atakuje najbardziej lojalnego sojusznika, Brytyjczyków: odcina im dostęp do amerykańskiej ropy. Brytyjczycy poddają się, Francja nie ma wyboru.
Następnego dnia, 6 listopada, mają miejsce wybory w USA.
7 listopada
O 08h00 ustają walki w Egipcie. Dla Molleta i Edena operacja jest ogromnym fiaskiem. Francja i Anglia przestają liczyć się na Bliskim Wschodzie. Nasser triumfuje, a wraz z nim świat arabski. Zachowanie Kanału Sueskiego przez Nassera staje się symbolicznym aktem urodzenia bloku "krajów niezaangażowanych".
W Waszyngtonie Eisenhower zostaje triumfalnie i ponownie wybrany do Białego Domu. Kryzys sueski pozwolił mu zaistnieć na Bliskim Wschodzie, od tej pory regionie strategicznym, który będzie dzielił z Moskwą.
W Moskwie Chruszczow kontempluje Czerwoną Armię defilującą z okazji obchodów rocznicy Rewolucji Październikowej 1917 r. Miażdżąc Budapeszt pokazał światu, że kraje wschodnie pozostaną sowieckimi bez względu na cenę.
Osiem lat później, w 1964 roku, ma miejsce inauguracja zapory w Asuan, której finansowania odmówiły Stany Zjednoczone. Na trybunie, obok Gamal Abdel Nasser, stoi Chruszczow.